Braam Rubus fructicosus

Het is weer (bijna) herfst, de tijd om allerlei vruchten te oogsten. Deze keer vertel ik iets over De Braam of Rubus fructicosus. De verklaring van zijn naam: Rubus betekent doornstruik.Ruber = rood. Fructicosus  betekent heester gelijkend.Hij behoort, net als de dauwbraam, framboos en de japanse wijnbes, tot de rozenfamilie. Er zijn wel 100 braamsoorten en daar zijn dan weer ondersoorten van.

Groeiwijze : Braamstruiken vind je in duinen, op open plekken in het bos en aan de bosrand. Langs wegen en spoorlijnen. Hij kan tot 2 meter hoog worden en heeft doornen aan zowel de stengel als het blad  De bladeren zijn grof getand, de bloemen zijn 5- bladig en wit/roze van kleur . De bloei is van eind mei tot september. De bestuiving vindt plaats door insecten, met name bijen en hommels. Daar waar een tak de grond raakt maakt hij wortels en vormt weer een nieuwe plant.
De blauw tot zwarte vruchten zijn vanaf augustus rijp. Je ziet alle stadia van bloei aan één struik dus zowel bloemen als rijpe en onrijpe vruchten. De bosbraam overwoekert alles en is onuitroeibaar. De duinbraam heeft dit nog sterker. Veel dieren vinden bescherming onder een braamstruik. In Duitsland heet de braam heel toepasselijk Kratzbeerstrauch
Alle planten in het geslacht Rubus zijn voedselplant voor nachtvlinders en zijn waardplant voor een aantal bladmineerders. Bladmineerder is de naam voor die soorten insekten waarvan de larven gangen graven in de bladeren waaronder vliegen, kevers en vlinders. De gangen kunnen wit of gelig tot bruin van kleur zijn.  

Historie :
Volgens een legende mag je bramen niet na 29 september plukken. De duivel zou ze dan geclaimd hebben door er over te plassen en een merkteken op de bladeren achter te laten. Mogelijk vindt deze overlevering zijn oorsprong in de grotere kans op infectie met een grauwe schimmel in de tweede helft van september. Aangetaste vruchten hebben geen prettige smaak en kunnen giftige stoffen bevatten. Er is een oud gebruik : kruip onder een braamboog door om daar je zorgen achter te laten (die blijven hangen aan de doornen) . Een bloementoorts zou helpen tegen afgunst en wroeging. Theophrastus, een Grieks geneesheer die 300 v. Chr. leefde, beschreef de braam reeds als geneeskrachtig kruid.

Geneeskrachtige werking en gebruik:
In het blad zitten veel looistoffen. Dit verklaart de bloedstelpende eigenschappen en stoppende werking bij diarree.Volgens de signatuurleer duidt het rode sap op gunstige effekten op het bloed. De organische zuren, zoals appelzuur hebben een bloedzuiverende werking. De enorme groeikracht en onuitroeibaarheid van braam verklaart zijn weerstand verhogende eigenschappen. Ook stimuleert hij onze levenskracht. Bij griep en verkoudheid, keelonsteking en koorts gebruik je thee gemaakt van gedroogd of vers blad. Het liefst van jong blad of jonge scheuten. De vruchten, de bramen dus, bevatten de mineralen ijzer, calcium, fosfor en veel vitamine C.

Culinair:
Braamblad geeft aan theemengsels een bizondere smaak. Je kunt er een zwarte thee van maken door bladeren op te rollen in een vochtige theedoek. Dit kneus je door er met iets zwaar op te slaan en vervolgens laat je het 2- 3 dagen op een warme ( verwarming ) plek fermenteren . De thee ruikt en smaakt dan lekker naar roos .
Van de bramen kun je natuurlijk  jam of gelei maken. Een dun laagje bramengelei over een boterham leverpastei of oude kaas is heerlijk! Wel de bramen wassen en koken om eventuele parasieten uit te schakelen! Er wordt sterk aangeraden om bramen boven kniehoogte te plukken. Hondenplas en vossenuitwerpselen kunnen voor ons schadelijke dingen bevatten denk aan de vossenlintworm.
Omdat bramen en frambozen veel gemeen hebben nog een kleine toevoeging over de Framboos of Rubus idaeus  Deze is zeer rijk aan anti-oxidanten en bevat nog meer looistoffen dan braam. Naast de mineralen die ook in braam zitten bevat framboos ook magnesium en kalium.  In het blad zit fragarine. Dat is een stof met hormonale werking. Thee van de jonge uitlopers en blad wordt gebruikt bij vele vrouwenkwalen in elke leeftijdsfase. Ook voor, tijdens en na de bevalling.
In de pre-historie werden deze vruchten al gegeten. Voor de 2e wereldoorlog werden de vruchten op azijn gebruikt tegen koorts, mazelen en roodvonk. Frambozensiroop wordt veel gebruikt om de smaak van bittere drankjes te verbeteren. Net als braamblad kun je framboosblad prima gebruiken om thee te zetten.

Ik hoop dat jullie genieten van de herfst met al zijn rijkdom aan smaken, kleuren en geuren!

 

Gien van den Heuvel